lunes, 14 de diciembre de 2009

Xantares Galegos na Historia (II)

Desde que os señores dos pazos xurdiron como clase social, no século XVI, o campesiñado aprendeu a consi­deralos como os seus "señores naturais", por contraposición ós burgue­ses das vilas, ou "tunantes sen arraigamento” que aspiran a substituílos. Constituíron unha clase ben entrefrebada na entraña ru­ral, moi vencellada á terra, como proclamaba con satisfacción Otero Pedrayo. A verdade histórica é complexa e difire da piadosa estampa dun campesiñado que endexamais cuestiona o señorío. Lamas Carvajal, reco­ñecendo que cumpren: "sacándolle a monteira ós señores cand'os atopa­mos n-os camiños e facéndolle a figa por detrás; entrando co-a orella gacha n-a casa d'os que mandan pra sair d'ela botando rayos e centellas". A fidalguía baseaba a súa preemi­nencia non só nas súas exaccións rendistas (foros) senón ademais da incardinación nos colexios universitarios, nas institucións municipais, xurisdicionais ou representativas, sendo a máis visible a súa posición na antiga Xunta do Reino de Galicia. A longo do século XIX a fidalguía foi devecendo, perdendo prerrogativas e poder económico.
Neste contexto histórico enténdense máis axeitadamente os cambios habidos nos xantares dos galegos. A incorporación do pementón á gastronomía de Galicia fixo posible que os chourizos e friames adquiriran a caracteristica cor vermella co que os coñecemos hoxe, en troques da menos apetitosa coloración ocre que tiñan antano. Mercé ao pementón resultou posible aliñar o polbo á feira e a carne ao caldeiro, e obter asemade o prebe máis degoirado de nós, a allada, coa que aderezar sabedeiramente os pratos de verdura e peixe cocido. Por ende, o pemento, o tomate, o millo, as fabas, as patacas, oa zucre de cana, o chocolate e o café, produtos vidos todos eles tamén de América, permitiron unha mellora substancial da dieta dos galegos entre os séculos XVI e XIX. A dieta atlántica ou, dito doutro xeito, a variedade de recursos agrogandeiros, piscícolas e silvícolas de que dispuña a economía galega neste tempo fixo posible non só a existencia dun volume de poboación moi elevado, se non tamén a mantenza da xente en condicións razoablemente boas, tendo uns niveis de estatura, envergadura física e esperanza de vida moi aceptables e, en calquera caso, equiparables ó promedio do conxunto de España. Pero, iso sí, dentro dunha liña de austeridade e escaseza, e tendo que emigrar un notable continxente de homes na procura de recursos complementarios a Castela, Portugal, América e, ao cabo, (no século XX) aos países máis desenvoltos de Europa. En efecto, os emigrantes galegos partiron por ducias de milleiros para América, a partires da segunda metade do século XIX, atraídos polas novas que chegaran a Galicia relativas á abundancia que alí había de carne de vacún e de pan branco. Arxentina semellaba ser un Eldorado onde ataban aos cans con longaínzas. Os abondosos asados que alí se realizaban tiveron que exercer unha fascinación irresistible sobre uns labregos que soamente probaran tal carne no día da festa do patrón. Deste xeito, colleron unha afeición extraordinaria pola pitanza da vianda e, de volta a Galicia, nas últimas décadas, encheron o país de churrasquerías e asadores ao estilo da Pampa.
(Publicado en Galicia Hoxe, 11/12/2009)

No hay comentarios:

Publicar un comentario