AMORES DE ANTANO

Conforme aos usos amorosos de antano, a moza que mantiña unha relación estreita, e con máis razón se dera palabra de casamento, tiña que “gardar ausencias”. Pero se non chegara a ese nivel de compromiso, se o mozo non gozaba aínda do estatus de pretendente oficial (no caso de que non se comprometera dando “palabra de casar”, ou ben fixera a pedida), e se ausentaba de xeito prolongado unha moza podía andar con algún outro rapaz. Podía ter novo acompañante, mesmo a pesares de que o pretendente que se ausentara lle fixera algún regaliño menor, como unha pulseira. Pero isto había quen o tomaba a mal: unh rapaza que estaba no cine cun mozo que a invitara xunto cunha amiga, preguntoulle quén lle regalara a pulseira que levaba. Ó responderlle que fora o seu mozo, enfadouse e marchou da función deixándoas plantadas ás dúas. Por veces, temerosos de que a noiva non agardara por eles, algúns rapaces proferían ó marchar graves ameazas, como testemuña esta cantiga: “Téñome de ir á Habana / coas intenciós de volver; / se é que te encontro casada / o sangue che hei de beber”.
Alfredo Conde lembra que na súa mocidade era algo habitual gardar as ausenzas; e habíaos moi mirados na observancia desta cuestión. Tamén detalla en que consistía tal conduta: “Consistía a tal garda en se abster non xa de conxunda con femia pracenteira, que diría o alcipreste de Hita, senón mesmo de se relacionar con calquer outra moza que polo teu redor rondase”.
Lamas Carvajal xa indicaba no ‘Catecismo do Labrego’ que se tiña por pecadores “aos que dando palabra de casamento non fan máis que as obras”. O miolo do asunto residía en que as mozas adoitaban acceder a ter relacións sexuais cos seus noivos cando estes se comprometían con elas, dándolles palabra de matrimonio. E a palabra dada era algo moi serio na sociedade campesiña. Todos e todas, tanto os que gastaban “calzón e monteira” como as que vestían dengue e muradana”, habían de aterse polo tanto á observancia do mandamento do respecto a palabra dada e gardar, chegado o caso, as pertinentes ausenzas. O incumprimento deste compromiso tíñase por ofensa grave.
Fernández Pintos recorda nas súas memorias a un amigo que cando lle tocou de ir facer a mili en África colleuno polo brazo e faloulle baixiño. Resultaba que tiña amores cunha moza coa que pensaba casar a volta do servizo, xa que ámbolos dous se deran palabra de casamento. “Eu tiña que botar un ollo, sen que ela notase que era vixiada. Mais, se chegaba aos meus oídos algo que puidese “zarrapicar” o bo nome do meu amigo, escribiríalle rapidamente”. Neste caso, a moza non foi fiel a palabra dada. Cando aínda non transcorriran seis meses declaróuselle o fillo dun panadeiro e casou con el. Pintos tivo que informar ao seu compañeiro do percance e este tomouno tan a mal que se puxo doente.
Nas últimas décadas o protocolo amoroso fíxose máis pragmático e expeditivo. E a palabra lévaa o vento. Con razón hai quen observa con rexouba que cando os membros dunha parella residen en cidades distintas viven con moita tranquilidade... ¡os catro!
(Artigo publicado en Galicia Hoxe, 24/06/2011)