Pablo Neruda, a Felicidade e o Viño

Tanto na vida como na obra de Pablo Neruda o viño desempeñou un relevante papel. O poeta chileno recoñece nas súas memorias a súa inclinación polos viños artesáns, menos depurados e se cadra rudos, que coñeceu cando aínda era novo. Pero isto foi a consecuencia dunha evolución da súa sensibilidade e do seu padal. Declaraba, en efecto, Neruda o seguinte: “Mis tatarabuelos tuvieron viñas. Parral, el pueblo donde nací, es cuna de ásperos mostos. De mi padre y de mis tíos (…) aprendí a diferenciar el vino pipeño del filtrado. Me costó trabajo acatar sus inclinaciones hacia el vino irrefinado que cae de la pipa, de corazón original e irreductible. Como en todas las cosas, me costó volver a lo primitivo, al vigor, tras haber practicado la superación del gusto, saboreado el bouquet formalista. Pasa igual con el arte: se amanece con la Afrodita de Praxíteles y se queda uno a vivir con las estatuas salvajes de Oceanía”.
A súa afección polo viño levouno a interesarse en todas as partes por esta cuestión: “En todos los países me preocuparon los derroteros del vino, desde que nacía de “los pies del pueblo” hasta que se engarrafaba en vidrio verde o cristal facético”. Non só en Francia, cuxos viños –feitos con variedades que foron levadas tamén a Chile- encontraba excelentes. Pero tamén gustaba dos caldos doutros países: “Recuerdo en Hungría un vino grueso, llamado “sangre de toro”, cuyas embestidas hacen trepidar los violines de la gitanería”. Denominación esta que por certo, non é en absoluto descoñecida en España. E, por certo, co gallo da súa estancia neste país tivo ocasión de probar en Galicia o tinto do Ribeiro de hai algunhas décadas, aquel viño que permitía debuxar moi ben cos seus pousos a rosa do viño: “Me gustó tomar en Galicia el vino del Ribeiro, que se bebe en taza y deja en la loza una espesa marca de sangre”.
O viño estivo asociado na existencia de Neruda ao amor e ao pracer de vivir e compartir. Na súa obra son moitas as referencias ao universo vitícola. Dedicou a esta temática cando menos dous poemas memorables: a “Oda al vino” (nas Odas elementales), sen dubida un dos máis fermosos das letras hispanas, e “Estatuto del vino”, tamén moi interesante, aínda cunha veta ben máis sombría e crítica, publicado en Residencia en la tierra.
As referencias á cultura do viño prodíganse, acá e acolá, na súa poética. No poema “Para que tú me oigas”, pertencente aos Veinte poemas de amor y una canción desesperada, alude as uvas, identificándoas coa suavidade lene da pel feminina: “Pero se van tiñendo con tu amor mis palabras. / Todo lo ocupas tú, todo lo ocupas. // Voy haciendo de todas un collar infinito / para tus blancas manos, suaves como las uvas”.
Ao cabo, no poema “Cómo era España”, publicado no libro España en el corazón, Neruda expresou os violentos contrastes do país e a enconada división dos seus habitantes valéndose dunhas imaxes do expresado teor. Dexergaba así aquel territorio : “(…) rodeado de las piedras abstractas del silencio / tu áspero vino tu / suave vino, tus violentas / y delicadas viñas”.

(Publicado en Galicia Hoxe, 14/01/2011)