Historia do Café (VII). As Mulleres Parvas

Pode causar certa sorpresa que un humanista sensible como era Albert Camus, ao que tildaban de moralista por mor da súa preocupación pola xustiza e o respecto ás persoas (que incluía a oposición firme a pena de morte, mesmo para os colaboracionistas co nazismo), non dubidara en mentirlle a todas as mulleres coas que saíu, do mesmo xeito, por certo, que facía Sartre. En realidade, esta semella ter sido unha actitude habitual dos homes de mediados do século XX, cando cortexaban ás mulleres. A cuestión era conquistalas e retelas logo, e calquera argucia semellaba válida con tal de conseguir tal propósito. “No amor vale todo”, adoitábase dicir. No flirteo, e dun modo xeral na relación amorosa, non parecía indispensable dicirlle a verdade as mulleres, coas que era infrecuente que se establecera unha comunicación profunda, baseada na igualdade e no respecto mutuo. Era, en efecto, insólito que os homes se franquearan coas súas parellas e que lles falasen dos seus auténticos sentimentos e das súas inquedanzas intelectuais. (Emilia Pardo Bazán fora pioneira na reivindicación dun proxecto vital autónomo para a muller e na procura dun intercambio creativo cos escritores varóns, como deixou patente nunha carta remitida a Pérez-Galdós). Polo xeral, os pretendentes limitábanse a mostrarse corteses e atentos, procurando parecer divertidos e un pouco frívolos.
O comportamento sexista dos varóns asentábase na infravaloración das mulleres, nomeadamente da súa intelixencia e capacidade ou disposición para afondar nos temas serios. Poucos intelectuais lles concedían creto neste senso. Eran realmente moi escasas as excepcións a esta regra, entre as que é posible mencionar o respecto artístico que a actriz galega María Casares, lle inspiraba a Albert Camus. Pero isto non impediu que lle mentise, cando era a súa amante, dicíndolle, se cadra unha das veces nas que se encontrou con ela no café de Flore, no que adoitaban verse, que as súas relacións coa súa esposa Francine eran como de irmáns. Pero logo o asunto quedou destapado cando ela quedou embarazada, e daquela María rompeu con Camus. Outra das súas amantes, Mamaine, a atractiva esposa de Koestler, que escapara con el nunha viaxe pola Provenza e andaban logo xuntos polos cafés parisinos, escribiulle a súa irmá dicíndolle que Albert casara con Francine por mor de que estaba embarazada. Déralle esta xustificación –unha pura trola- para non contarlle que contraera nupcias libremente con ela, sen outro condicionante que o código de honor norteafricano, no que a palabra dada tiña a máxima importancia. Semelláballe máis sinxelo e práctico contarlle que ela agardaba un fillo, e diante dese feito el reparaba cabaleirosamente a súa culpa.
Outra excepción á pauta habitual foi a relación que mantivo Sartre con Simone de Beauvoir, na que esta sabíase apreciada tamén polo seu intelecto. Sartre trataba con ela as cuestións filosóficas e políticas e confioulle un posto de grande responsabilidade na redacción da revista ‘Les Temps Modernes’. Pero esta relación supostamente idílica, que constituíu un modelo durante moitos anos para a “progresía” (unha especie de relación de referencia como a de Ana Belén e Víctor Manuel, en España, pero con máis nivel e maior proxección internacional), baseada na unión libre con comunicación profunda, recusando os apegos e o matrimonio burgués, vivindo cada quen nun domicilio diferente, e compartindo amor e inquedanzas, quedou feita anacos cando se fixeron publicas as memorias de Simone de Beauvoir, xa na etapa final da súa vida. Fíxose patente entón a escasa consideración que ámbolos dous tiñan polas rapazas coas que se deitaban, as que consideraban unhas auténticas tontas. Nas confidencias que se facían quedaba claro que estaban alí para darlles pracer e non pasaba nada por telas enganadas. En certo modo utilizaban a estas admiradoras. Algunha delas sentiuse fondamente ferida e decepcionada cando se publicaron as citadas lembranzas da Beauvoir. Pódese soster con fundamento que, en certo xeito, a autora de ‘El segundo sexo’ asumiu a este respecto as pautas de conduta habituais nos homes.
(Artigo publicado en Galicia Hoxe, 25/03/2011. Reprodúcese aquí nunha versión ampliada)