Méndez Ferrín ten salientado que a pluma de Rosalía Castro foi unha das moi contadas que salientaron as diferenzas sociais que dividían á comunidade aldeá, ollada como un todo indistinto e compacto polos máis dos creadores galegos. Na obra da escritora padronesa existen os pobres e tamén quedan patentes os riscos de insolidaridade que se producían entre os veciños, aos que unha imaxe tópica e idealizadora teima en presentar por veces como un agregado entregado sen apenas fendas ás prácticas de cooperación comunitaria. Porén, Rosalía, alude en “Miña casiña, meu lar”, de Follas novas, aos desentendementos e mesmo desavenencias que por suposto tamén se producían: “Fun á porta dun veciño / que tiña todo a fartar; / pedín-lle unha pouca broa / e non ma quixo emprestar”.
Pero aínda ademais tivo Rosalía a perspicacia para reparar nas diferencias de xénero que se rexistraban no seu tempo. Chamou, deste xeito, a atención sobre os atrancos e graves incomprensións que encontraban as “literatas” para seren aceptadas nunha Galicia decimonónica marcadamente andrárquica. E tamén puxo en evidencia a marxinación da muller galega de toda condición, e a súa supeditación con respeito ao home. E aludiu así mesmo á desigualdade que se rexistraba no matrimonio que o convertía una pésimo negocio para a muller, sen esquecer tampouco a discriminación laboral que existía daquela e que conlevaba unha notable sobrecarga de tarefas para as mulleres, reparando no feito de que a muller campesiña traballaba nos eidos, ía por auga, leña, e fariña ao muíño, e aínda por riba cargaba en exclusiva coa limpeza e arranxo da fogar. Polo demais, a poetisa puña de relevo algúns aspectos da condición feminina en relación coa alimentación. As mulleres comían menos e tamén cataban unha ración de viño inferior. Beber viño constituía non poucas veces un problema para a súa valoración social, e a muller víase obrigada a beber “de ocultis” para non quedar exposta á censura. Así, no poema “Xan”, pertencente a Follas novas, alude a Pepa, unha muller labrega que ““si pode bota un neto / ca comadre, qu'agachado / trai-llo embaixo do mantelo”.
Tamén as fontes orais sinalan que este tipo de situacións eran máis correntes nas mulleres anciás, que se encontraban soas, abandonadas, ou –como dicía unha informante- “aburridas” (o que podería traducirse por: deprimidas). Pero, non deixa de ser certo que conseguir viño para beber era un problema para todas as mulleres, fora cal fora a súa idade. Ben de maneira regular, ou ben nalgunha etapa da súa vida, a muller que sentise desexos de beber tiña que deseñar algunha estratexia para obter o viño. Dende logo, hai informacións que suxiren que as mulleres xoves tamén recurrían ó expedente do desemulo. Existe no cancioneiro popular unha cantiga, de intención denunciatoria, alusiva ó ocultamento de que se valían as mozas celosas de preservar o seu creto público para efectuar a compra de viño. Velaí: "As mozas de Vilanova / dicen que non beben viño / e debaixo do mantelo / levan o xerro escondido". Existe tamén unha versión moi semellante no cancioneiro popular español: “Las señoritas de ahora / dicen que non beben vino; / debajo del polisón / llevan el jarro escondido”.
No hay comentarios:
Publicar un comentario