A poesía de Rosalía Castro afrontou ben o paso do tempo. Non é só unha das grandes creadoras da cultura europea decimonómica, senón que dende a sensibilidade actual aínda gozan os seus versos de louzanía e resultan connotativos e portadores de emocións para moitas persoas da nosa época. A súa obra ten ademais un grande interés etnolóxico e constutúe unha canteira fecunda para a historia social, e nomeadamente para a historia da alimentación. Nunha composición popular, recreada por Rosalía en Cantares gallegos, saen a relucir pratos considerados moi apetitosos. Ten interese reparar que nos encontramos diante dunha gastronomía de corte campesiño e moi sinxela. Gozaban neste senso de alta estima todos os que, en calidade de premios, a voce poética menciona na seguinte relación:
«Has de cantar,
meniña gaiteira,
has de cantar,
que me morro de pena.
Canta, meniña,
na veira da fonte;
canta, dareiche
boliños do pote.
Canta, meniña,
con brando compás,
dareiche unha proia
da pedra do lar.
Papiñas con leite
tamén che darei;
sopiñas con viño,
torrexas con mel.
Patacas asadas
con sal e vinagre,
que saben a noces,
¡que ricas que saben!”
Reparemos nas sopas con viño. Constituía un preparado moi frecuente a cunca de viño tinto con azucre e pan. Denominábase isto “sopas de cabalo canso” e tamén “sopas de burro cansado”, e desempeñou un papel moi relevante na dieta tradicional dos galegos. Tíñase por un alimento de forza e non resultaba de todo barato porque o azúcre era un artigo que había que comprar e polo tanto cumpría administralo máis ben con parquidade e mesura. Como produto fortalecedor atribuíanselle propiedades reconstituíntes pero se empregaba en máis ocasións que naquelas nas que conviña dar un suplemento alimentario ó organismo necesitado dun aporte nutritivo suplementario; na convalecencia dunha enfermidade, por poñermos un caso. Para esta ocasión recorríase a outros preparados de maior enxulla, ou tidos por tales, como os ponches ou os viños quinados, por mencionar só os máis sobranceiros. As sopas que se mollaban no viño eran anacos do pan que houbera a man, que ben podería ser de millo, centeo ou trigo. Aseveran isto varios informantes, entre eles un veciño da Franqueira, que as comeu adoito nos anos corenta-cincuenta, pois na súa familia era moi corrente tomalas. Sinalaba que preferíanse as de trigo, co indispensable azucre, porque as de millo se facían algo ácidas.
Os arrieiros dábanlle as súas bestas cando ían cansas, para contribuír ao seu conforto, racións de sopas en viño, de onde procedería a expresión “sopas de burro ou cabalo canso”. Achega outro testemuño o enxeñeiro industrial Federico de Castro, quen consigna nas súas lembranzas o feito de que nunha rúa viguesa que conducía ás Travesas: “Había una taberna en la mitad de la cuesta en la que los coches se paraban, los caballos no daban un paso más aunque se les fustigase. El tabernero les tenía acostumbrado a una sopa de vino”. Referíase en especial ás bestas que tiraban dos coches fúnebres nos enterros. Tamén había mulleres que lle daban sopas de burro canso ás galiñas cando se atopaban no mellor momento da posta de ovos, como un reforzo alimentario e, de paso, “para animalas”.
(Publicado en Galicia Hoxe, 29/10/2010)
No hay comentarios:
Publicar un comentario