sábado, 2 de octubre de 2010

Servir Era o Pan do Demo (2). Xa Gaña o Pan que Come!

Convén lembrar que Valle-Inclán ofrece en ‘Flor de Santidad’, unha das máis brillantes descricións da situación dos criados de servir ofrécea en especial nunha escena na que alude a un “mercado de sirvientes” que se celebraba na vila. Por alí deambulaban fidalgos, cabalgando sobre rocíns enxaezados con sillas xinetas; pasaban vellos labradores fardados con relucentes capas de pano sedán que arrastraban polo chan, e que se cruzaban con muiñeiros esbrancuxados de fariña e tamén con tratantes que ostentaban botóns de prata no calzón de pana; e non faltaban tampouco cregos de aldea portando debaixo do brazo grandes paraugas, de cor bermella algúns deles. Os que andaban a procura de criado detíñanse a interrogar ós candidatos. Cumpríalles dar cos que foran honrados e traballadores.

O interrogatorio a que sometían aos aspirantes a criados xiraba arredor do lugar do que procedían, a idade que tiñan, as cousas que sabían facer e os amos aos que serviran antes. Pero a pregunta conspicua se refería á paga; e ao candidato convíñalle mostrarse prudente, se quería ter algunha posibilidade de resultar escollido. Vexamos dous casos tomados de ‘Flor de Santidad’: A un rapaz pregúntanlle canto pensaba gañar, e tivo a ben retrucar: -“Eso será aquello que tenga voluntad de darme. Hasta agora solamente serví por los bocados”. A outro aspirante -un mozo que tivera dous amos na vila-, preguntábanlle cánta era a soldada lle pagaban. Á cautela na resposta súmase neste caso a prudencia do contratante. Vexase se non, como recrea Valle-Inclán o diálogo entablado entre dous auténtitcos raposos:

-“¿Cuánto ganabas?

-Según. ¿Cuánto acostumbra de dar?

-Agora yo también te digo, según.

-Y dice bien. Conforme el servicio del criado, conforme ha de corresponder el amo. No es alabanza, pero si nos arreglamos, paréceme no quedará quejosos”.

-Campaba asimesmo por alí un cego, vestido cun rotoso capote de soldado, que andaba a procura dun criado porque o que tivera abríranlle a testa na romería de San Amaro e estaba que loqueaba. O rapaz aspirante ía da man da súa avoa e tremaba como un año acobardado e manso diante daquel home hosco. A man amarelenta e pedichona do cego apalpaba as costas do neno e descendía polas pernas, para cerciorarse que era de boa índole a constitución física do neno. E, moi logo, pregúntalle:

-“¿Te cansarás de caminar con las alforjas?

-No señor; estoy hecho a eso.

-Para llenarlas hay que correr muchas puertas. ¿Tú conoces bien los caminos de las aldeas?

-Donde no conozca, pregunto.

-En las romerías, cuando yo echo una copla, tú tienes que responderme con otra. ¿Sabrás?

-En deprendiendo, sí, señor”.

Este diálogo compendia todo un tratado acerca do oficio de lazarillo. Cando ambos emprenden o camiño na procura da caridade dunha casa reitoral cercana, a avoa, ollándoos afastárense, salaia, enxauga unha bágoa e comenta: -“¡Malpocado, nueve años y gana el pan que come!... ¡Alabado sea Dios!....” Esta era a exclamación de satisfación e alivio que pronunciaban antano os pais campesiños na hora en que conseguían ter, ao cabo, unha boca menos que manter: Xa gaña o pan que come!

(Publicado en Galicia Hoxe, 01/10/2010)

No hay comentarios:

Publicar un comentario